Guinea Pig ishal Sebepleri ve Tedavisi

Eğer bir guinea pig besliyorsanız mutlaka diyare yani ishal problemiyle ilgili hazırlıklı olmalısınız. Bununla ilgili bize de bir kaç defa mesaj geldi. Guinea pig ishal konusunda sosyal medyada da bu sorulara ara ara denk geliyorum. Bundan dolayı bu konu hakkında derinlemesine bir araştırma yapıp bir yazı yayınlama gereksinimi hissettim.

Mesajlar ve gördüklerim şu şekildeydi; “Guinea pig ishal olur mu?“, “Guinea pig ishal oldu ne yapmalıyım?“, “Ginepig ishal oldu. Ölür mü?“, “Guinea pig ishal olmaması için ne yapabilirim?” gibi ve benzeri şekildeydi. Bu soruların cevaplarını yazımın içerisinde detaylı bir şekilde vermeye çalışacağım. Umarım faydalı olur. Aklınıza takılan konularda yorum bölümünü kullanmaktan çekinmeyin.

Guinea pig ishal rahatsızlığı farklı çeşitlere sahiptir. Bazen stres semptomu olarak kendini gösterirken bazen aniden şiddetli bir şekilde ortaya çıkarak evcil hayvanınızın ölümüne sebep olabilir. Bazen akuttur, gelir geçer bazense hayvanın kendisine bağlı olarak kronik bir şekilde varlığını sürdürebilir.

Ginepig bir çok sebebe bağlı olarak ishal olabilir. Bu sebepleri ayrıntılarıyla birlikte bu yazımızda inceledik.

Guinea Pig ishal Sebepleri

Diyare kendi başına bir hastalık değildir ancak gastrointestinal yani sindirim sisteminde bir şeylerin ters gittiğinin göstergesidir. Gerçekleri söylemek gerekirse, laboratuvar ortamında inceleme yapılmadan diyarenin sebebi tam olarak anlaşılamaz.

Diyarenin sebebini araştırırken hayvanın yaşını ve üreme durumunu, beslenme düzenini, yaşadığı yeri ve yaşadığı yerde meydana gelen değişiklikleri, hareketlerindeki değişiklikleri, son günlerde kullanılan antibiyotik ya da diğer kimyasalları not etmek çok önemlidir. Bazen sadece stres bile tek başına, sağlıklı bir hayvanın diyare yaşamasına sebep olabilir.

Ginepigler, bağırsaklarının düzenli çalışabilmesi için uzun lifli yiyeceklere ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle kafeslerinde sürekli olarak bulundurmanız gereken kuru ot oldukça önemlidir. Kuru ot sağlıklı bir sindirim için oldukça gereklidir.

Bazı kişiler hiç ot kullanmadan ginepig yetiştiriyor olabilirler ve bu konuda farklı görüşlere de sahip olabilirler ancak sadece kuru mama ve taze sebzeler onların lif ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyecektir. Bu sebeple kuru otu kafeslerinde her zaman bulundurmanızı öneririm.

Diğer yandan fazla kuru ot yiyerek kilo alacağından korkmanıza gerek yok. Ginepigler yemesi gereken kuru ot miktarını çok iyi bir şekilde ayarlarlar. Kilo alımları genellikle kuru mama ve fazla verilen taze sebzelerden kaynaklanır.

Kuru ot, sütten kesildikten hemen sonra yedirilmeye başlanmalıdır. Yetişkinliğe geçiş dönemini kolaylaştıracağı gibi, sadece peletle beslenmeye oranla daha iyi ve normal bir çiğnemeyi destekler. Guinea Pig Beslenmesi – Kuru Ot ve Faydaları başlıklı yazımızı incelemenizi öneririm.

Hepimiz farkındayız ki C vitamini iskorbüt hastalığı ve buna bağlı eklem ağrılarını önlemede oldukça önemli ayrıca deri altı kanamaları ve diş kayıplarını da önlüyor. Eğer bir beslenme C vitamini yönünden eksikse bir çok rahatsızlıkla karşı karşıya kalabilirsiniz. Bunların belirtileri gelişim geriliği ve dışkıda anormal yoğunluk şeklinde kendini gösterebilir.

Ayrıca guinea pigler beslenme düzenlerindeki değişikliğe karşı çok hassastırlar. Örneğin; beslenmelerindeki yeşillik miktarının aniden artması ishale sebep olabilir. Özellikle yavru ginepigler bu konuda daha hassastırlar. Bu sebeple yavru ginepiglere taze yeşillik verirken daha dikkatli olmalısınız.

Gün içinde 2-3 daldan fazla maydanoz, dereotu ya da küçük marul yaprağından fazlasını vermemek tedbir açısından ideal olacaktır. Haftada ise 2 ya da 3 defa verebilirsiniz. Ispanak ise gaza ve şişkinliğe sebep olabilir. Yüksek oranda oksalit asit içerir. Bu sebeple ıspanak konusunda bir miktar daha hassas olmakta fayda var.

“Ben ginepigime bol miktarda maydanoz, dereotu ya da marul veriyorum. Bugüne kadar da herhangi bir problem ile karşılaşmadım.” diyebilirsiniz. Bu normal bir durum. Yeşillik, her ginepigi ishal yapar diye bir durum yok. Bahsettiğimiz tedbir amaçlı durumlardır. Guinea pig ishal rahatsızlığı söz konusu olunca yeşillik konusundan bahsetmezsek olmazdı.

Beslenmelerindeki karbonhidratların artması da bağırsak içindeki florayı değiştireceğinden hafif bir ishalden şiddetli bir ishale çeşitlilik gösterebilen bir krize sebep olabilir.

Bizler gibi guinea piglerin bağırsaklarında da faydalı bakterilerin bulunması gerekir. Guinea pigler bağırsak sistemlerindeki florada gram negatif bakterilerin fazla gelişmesine karşı oldukça hassastırlar ki bu uygun olmayan antibiyotik kullanımı sonucu gelişir.

Ginepiglerin bağırsak sisteminde gram pozitif flora baskındır ve antibiyotik kullanıldığında bu doğal flora ölür, gram negatif bakteriler ise çoğalmaya başlar. Asıl suçlulardan biri Clostridium Difficile’dir ki belirtileri ishal, dehidrasyon ve ölümdür. Guina pigler Lactobasillus içeren antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Lactobasillius ticari üretilen ilaçlarda ya da yoğurt kültürü içinde bulunur.

Oldukça az viral enfeksiyon gastrointestinal sistem üzerinden belirti verir. Bunlardan bir tanesi corona virüstür. Corona virüs insanlarda ve hayvanlarda solunum yollarını enfekte eden bir virüstür. Bazen sindirim sisteminde de rahatsızlığa sebep olabilir. Rahatsızlık belirtilerinden biri de ishaldir. Çok küçük ya da süt emmeye devam eden yavrularda görülür ve hasta bir hayvanın tipik belirtileri olan iştah ve kilo kaybıyla birlikte ölümüne sebep olabilir.

Ginepiglerde diyareye sebep olan bir kaç bakteri çeşidi mevcuttur ancak kültür testi yapılmadan bunlardan hangisinin diyareye sebebiyet verdiğini, hayvanı ya da tüm bir sürüyü öldürüp öldürmeyeceğini anlamak imkansızdır. Kültür testi yapıldığında genellikle can kaybı önlenebilir.

Bu hastalığa sebep olan bakteriler zoonotik yani hayvansal kaynaklı olabilir. Başka hayvanların temasından ya da dışkısından gelen bir bakteri olabilir. Bu nedenle yapılacak ilk şeylerden biri ortamda iyi bir hijyen sağlamaktır. Kafesler ve yatakları temiz tutulmalıdır.

Eğer hasta ginepiginiz ya da ginepiglerinizi ayrı bir yer yaparak izole etme imkanınız varsa daha da iyi olur. Bu şekilde hastalık diğer ginepiglerinize de bulaşmamış olur.

Tyzzer hastalığı denilen rahatsızlık, Clostridium Piliforme adlı bakteri sebepli ortaya çıkar ve ağızdan dışkı yoluna doğru bir rota izler. Bulaşıcı ve öldürücüdür. Guinea pigler bu organizmayı taşıyıp sağlıklı görünebilirler ve hiç bir klinik belirti göstermeyebilirler ta ki stres yaşayana ya da başka sebeplerle bağışıklık sistemlerindeki bir zayıflığa kadar.

Böylece sindirim sistemi belirtileri göstermeye başlarlar. Şiddetli bir ishale sebebiyet verir. Aşırı dehidrasyon sonucu 24 saatlik süre içerisinde ölüme sebebiyet verebilir. Acil şekilde müdahale edilmesi gerekir. Bu rahatsızlık benzer şekilde tavşanlarda da görülür.

Ginepigler ayrıca salmonella enfeksiyonu kapmaya da elverişli canlılardır. Salmonella, gıda zehirlenmelerinin en yaygın nedenlerinden biri olan bir grup bakterinin adıdır. Bazen hızlı bir şekilde belirtiler verip kısa sürede hayvanın canına mal olabilir. Bazense kronik/subakut bir şekilde belirtiler vererek haftalarca hayvanı zayıflatarak yavaş yavaş yok edebilir. Guinea pig kurtarılsa bile bu organizmayı bünyesine bulundurmaya devam eder.

Gastrointestinal sisteme etki eden diğer organizmalar ise E. Coli, Uersiniya Psödotüberkülosis, Andlisteria Monositogenez vb. şeklindedir.

Ginepiglerde tek hücreli parazitsel enfeksiyona neden olan en belirgin organizma Cryptosporidium Wrairi’dir. Bu organizma ağız yoluyla enfekte dışkısal maddenin alınmasıyla bulaşır ve özellikle immün sistemleri stres veya diğer sebeplerden zayıflamış olan ginepigleri ve özellikle süt emmeye devam eden güçsüz yavruları etkiler. Bağışıklık sistemleri güçlü olan ginepigler uzun da sürse de hastalığı atlatırlar.

Bu organizmanın tanımlanması dışkının test edilmesi ya da bağırsaktaki mikrovillüslerin üzerinde bulunabileceği yerlerden histolojik test yapılması sonucu yapılabilir. Bilinen etkili bir tedavisi yoktur. Bu organizma hayvansal kaynaklıdır.

Guinea piglere etki eden diğer tek hücreli parazitler Eimeria Cavie ve Balantidium Caviae’dir.

Eğer diyarenin sebebi biliniyorsa terapatik bir perhiz uygulanması ginepigler için en iyi çözüm olacaktır. Genellikle biz insanlarda olduğu gibi diyare alışkın olunmayan bir beslenme sonucu ortaya çıkabilir. Genel konuşmak gerekirse ve diyareye sebep olan problemi kesin olarak bilmiyorsak, baş edebilmek içim önerebileceğimiz bir kaç şey daha var.

İlk olarak, guinea pig ishal rahatsızlığı çok sık yaşanmaz. Temizlik ve stressiz bir ortam çok önemlidir. Eğer ishal olmuş bir ginepiginiz varsa ve birden fazla ginepige sahipseniz ginepiginizi bir an önce izole etmelisiniz. Böylece hem hastalığın bulaşmasını önler hem de hayvanın durumunu daha kolay monitörize edebilirsiniz.

Ginepigler sosyal hayvanlar olmasına rağmen birlikte yiyip içmemeleri (tabi hala yiyip içiyorsa) ve yatmamaları gereken tek durum hastalıklardır. İshal de onlardan biridir.

Ginepigler için tedavi hastalığın derecesine ve hayvanın çektiği acıya bağlıdır. Tedavi sulfonamid gibi antibiyotik kullanmakla, sadece yemine ve suyuna ekstra C vitamini koyma ya da beslenmesini düzenleme arasında dereceli bir şekilde değişkenlik gösterebilir.

Guinea pig ishal olduğunda diyetinden ya da stresten kaynaklanan bir durum olmadığını düşünüyorsanız bir an önce bir veteriner bulmanız faydalı olacaktır. Veterinerlerin kullanabileceği bir çok antibiyotik ve ilaç bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıda listeledik ancak hangisinin kullanılacağına veteriner hekimler daha iyi karar verecektir. İlaçlar hakkında yazdıklarımız sadece bilgi amaçlıdır. Lütfen uygulamayınız.

Krampları olan bir ginepig için veteriner tarafından Loperamide kullanılabilir. Dozajı gözlemsel olarak belirlenir. Bu ilaç krampları tedavi etmek için kullanılır diyare için değil. Etkili bir şekilde ginepigin rahatlamasını sağlar. Yetişkin ginepig başına 1/10 cc sıvı loperamide şeklinde dozajlanır. Eğer hayvanda rahatlama görülmezse 30 dk içinde bir kez daha tekrarlanır. Ağrının gastrointestinal stres kaynaklı olduğuna, üriner sistem daralmasıyla ilgili olmadığına emin olup öyle kullanılmalı.

Kaopectate (Bazı diyare vakalarında kullanılan, dışkıyı katılaştırmak için kullanılan tescilli bir ilaç) sadece kaolin (bir çeşit kil) ve pectinden (meyve ve bazı bitkilerin hücre duvarlarında bulunan polisakkarit bir yapı) elde edilir. Kil; toksinleri yüzeyine absorbe eder, pectin ise suyla birleşerek dışkıyı daha katı bir forma dönüştürür. Bazı ginepig sahipleri tarafından kullanılmış ve faydası görülmüştür.

Eğer bir antibiyotik kullanılacaksa, Albon (sülfadimetoksin) kullanılır. Ayrıca bağırsaktaki inflamasyonu azaltmak için çocuklar için olan ibuprofen‘den (10mg/kg) 1 doz verilebilir. Bundan fazlası kontraendike olacaktır.

Bir kez daha diyareye sebep olan ajanların zoonotik yani hayvasal kaynaklı olabileceğini hatırlatmak isterim bu nedenle diyare sırasında çocuklar ginepigleri ellememelidirler. İshal konusu henüz insanlar için bile tam olarak çözümlenen bir rahatsızlık değildir. Yazımız içerisinde guinea pig için bilinen sebepleri ve tedavi yöntemlerini ele aldık.

Umuyoruz ki ishal rahatsızlığını hiç yaşamazsınız ve tekrar vurgulamak gerekirse; stres ya da beslenme düzeni dışında bir sebepten şüphelendiğinizde bir an önce veteriner bulmanız faydalı olacaktır. Sağlıklı günler dileriz.